Tuncel Kurtiz'in deepfake ile "ölümcül" bir reklamda oynatılması hangi aklın ürünü?

Dünya Şiir Günü’nde akrostiş şiir yazınca, onu da Ramiz Dayı’ya okutunca bu “ölümcül mesajlar” sempatik hale mi gelmiş oluyor? Hayatı boyunca işçiden, emekçiden yana olan, her röportajında ve hatta neredeyse tüm rollerinde mazlumların hakkını savunan Tuncel Kurtiz’in sesini, işçi sağlığı ve güvenliği tedbirlerini hiçe sayan ve kuryelerin üzerinde “can alıcı” bir mobbinge dönüşen mesajların olduğu bir reklamda oynatmak hangi aklın ürünüdür?

Bu reklamı Instagram sayfasında yayınlayan Getir’e bağlı taşeron çevrimiçi dağıtım firması Vigo. Firma, kamuoyunda kurucu ortak Ali Cicioğlu’nun Ocak 2024’te “Beşiktaş, Beyoğlu, Şişli ve Sarıyer bölgelerinde çalışan bir moto kuryemiz, haftanın 6 günü ortalama 40 paket ile çalışması halinde ay sonu kazancı 100 bin lirayı aşacak” açıklaması ve son günlerde saatlik garanti ücretlerin (ana maaş) iptal edilmesi sonucu moto kuryelerin protestolarının hedefi olması ile tanınıyor.

       

Reklamın “can alıcı” mesajı

Vigo reklamının Ramiz Dayı gibi sembolik ve güvenilir bir karakterin ağzından moto kuryelerin hızlı teslimat yapmasını teşvik etmesi bu tartışmanın en önemli ve “can alıcı” noktalarından birisidir. Zira, Kurye Hakları Derneği’nin raporlarına[3] göre 2022 yılında en az 58, 2023 yılında ise en az 68 moto kurye iş cinayetlerinde hayatını kaybetmiştir. Yüzlerce moto kurye de ağır ve hafif yaralanmalı kazalar geçirmiştir. Kurye ölümlerinin nedenlerine dair mesleğin “çok tehlikeli meslekler” statüsüne alınmamasından “mesleki yeterlilik belgesi”nin zorunlu olmamasına, paket başı ücret ödeme sistemi ve uzun saatler çalışmaktan trafikte motosikletlerin fark edilmemesine kadar birçok neden sıralanmaktadır.

Moto kurye ölümlerinin nedenleri arasında kurye firmalarının “hızlı teslimat” vaatleri de yer almaktadır. Neredeyse tüm dağıtım firmaları müşterilerine “HIZLI” ve “HEMEN” sipariş yetiştirmek için “dakikalar içinde”, “aklındaysa kapında”, “uçarak kapında” mottolu reklamlar yapıyor. Kuryeler bu reklamlara “ölümcül reklamlar” adını veriyor. Vigo da ilgili reklamda deepfake ile taklit ettiği Ramiz Dayı’nın ağzından kuryelere “Vakit dar, acelen var yeğen” diyor. “Göz açıp kapayıncaya kadar teslimatı yapman lazım” diyor. “…gecikmeden hemen depona dönmen lazım” diyor. 

Mesut Çeki    bianet